آرماتوربندی، هنری ظریف و مهارتی حیاتی در ساخت و ساز است که با جان بخشیدن به بتن، استخوان بندی محکمی برای سازه های مختلف می آفریند. در این مقاله، سفری به دنیای این هنر خواهیم داشت و با زیر و بم آن آشنا می شویم.
آرماتوربندی چیست؟
فرآیندی که در آن میلگردها ( آرماتورها) که از جنس فولاد هستند، مطابق با نقشه های مهندسی، برش داده شده و خم می شوند و قبل از بتن ریزی، به صورت عمودی و افقی و با نظم و دقت در محل خود قرار داده شده و به یکدیگر متصل می شوند را آرماتوربندی(Reinforcement) می گویند. این اسکلت فلزی، بتن را مسلح کرده و به آن استحکام و مقاومت لازم در برابر نیروهای کششی و فشاری می بخشد.
انواع آرماتور را بشناسید!
آرماتورها میلگردهایی هستند که در بتن برای افزایش مقاومت کششی آن به کار می روند و در انواع مختلفی از نظر شکل ظاهری، طول، جنس و میزان مقاومت تولید می شوند که عبارتند از:
انواع آرماتور بر اساس شکل ظاهری
• آرماتور معمولی: سطح این نوع آرماتور صاف و مسطح است و هیچ گونه آج یا برجستگی روی آن وجود ندارد. به همین دلیل، چسبندگی آن به بتن کمتر بوده و بیشتر در جاهایی استفاده می شود که تنش های وارده به سازه کم است.
• آرماتور آجدار: سطح این آرماتور دارای برجستگی ها و آج هایی است که به افزایش چسبندگی آن به بتن کمک می کند. آرماتورهای آجدار در انواع مختلفی از جمله آج مارپیچ، آج جناغی و آج مرکب تولید می شوند و در جاهایی که تنش های وارده به سازه زیاد است، مانند تیرها، ستون ها و دال ها، مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع آرماتور بر اساس طول و اندازه
• آرماتور کلافی: این نوع آرماتور به صورت کلاف های بلند و پیچیده شده به بازار عرضه می شود. طول هر کلاف آرماتور می تواند به چند ده متر هم برسد و برای قطرهای کمتر از 12 میلی متر است.
• آرماتور شاخه ای: این نوع آرماتور به صورت شاخه های کوتاه تر و معمولاً ۶ متری، به بازار عرضه می شود و برای قطرهای بیش از 14 میلی متر مناسب است.
انواع آرماتور بر اساس جنس و میزان مقاومت
• آرماتور اپوکسی: آرماتور مقاوم در برابر خوردگی و رطوبت، برای استفاده در مناطق ساحلی یا در معرض مواد شیمیایی.
• آرماتور گالوانیزه: آرماتور مقاوم در برابر خوردگی، مناسب برای مناطق با آب و هوای مرطوب.
• آرماتور ضد زنگ: آرماتور فولاد ضد زنگ با مقاومت بالا در برابر خوردگی، مناسب برای استخرها و سازه‌های دریایی.
• آرماتور فولاد کربن: آرماتور رایج با فولاد معمولی برای مصارف گسترده‌تر در سازه‌ها.
• آرماتور فایبر گلاس: آرماتور سبک با مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی، مناسب برای سازه‌هایی که نیاز به وزن کم دارند.
• آرماتور با استاندارد روسی: آرماتورهایی که با استانداردهای روسی GOST تولید می‌شوند و در ایران با نام‌های آرماتور A1، A2، A3 و A4 شناخته می‌شوند.
• آرماتور با استاندارد اروپایی: آرماتورهایی که با استانداردهای اروپایی EN تولید می‌شوند و در ایران با نام‌های آرماتور B500، B525 و B420 شناخته می‌شوند.
انتخاب نوع آرماتور مناسب برای هر پروژه به عوامل مختلفی از جمله نوع سازه، شرایط محیطی و بارهای وارده به سازه بستگی دارد.
از چه قالبی برای آرماتوربندی استفاده کنیم؟
انتخاب نوع قالب به عوامل مختلفی مانند شکل سازه، ابعاد و نوع بتن ریزی بستگی دارد. قالب های رایج در این کار عبارتند از:
• قالب های فلزی: این نوع قالب ها به دلیل استحکام و عمر بالا، کاربرد گسترده ای در پروژه های ساختمانی دارند و از خروج آب سیمان از بتن جلوگیری می نمایند.
• قالب های چوبی: این قالب ها سبک تر و ارزان تر از قالب های فلزی هستند، اما مقاومت و عمر کمتری دارند.
• قالب های پلاستیکی: این نوع از قالب ها به دلیل سهولت در جا به جایی و سرعت نصب، در پروژه های با حجم کم مورد استفاده قرار می گیرند.
صفر تا صد مراحل آرماتوربندی
این کار شامل مراحل مختلفی است که به طور خلاصه به شرح زیر است:
• آماده سازی محل: قبل از شروع این کار، باید محل مورد نظر از نخاله و آلودگی ها پاکسازی شود.
• انتقال و چیدن آرماتورها: این آرماتورها با توجه به نقشه به محل پروژه منتقل و در جای خود قرار داده می شوند.
• برش و خم کردن آرماتورها: که با توجه به ابعاد و شکل مورد نظر برش داده شده و خم می شوند.
• اتصال آرماتورها: این آرماتورها به وسیله جوشکاری، سیم مفتول یا گِیج به یکدیگر متصل می شوند.
• قرارگیری آرماتورها در قالب: اسکلت فلزی آماده شده در داخل قالب قرار داده می شود.
• بتن ریزی: بتن مطابق با طرح در قالب ریخته می شود.
• عمل آوری بتن: پس از بتن ریزی، مراقبت های لازم برای عمل آوری بتن انجام می گردد.
روش پیاده سازی آرماتوربندی
دو روش کلی برای اجرای این کار وجود دارد:
• آرماتوربندی دستی: در این روش، تمام مراحل به طور سنتی و با استفاده از ابزارهای دستی انجام می شود.
• آرماتوربندی نیمه مکانیکی: در این روش، برخی از مراحل مانند خم کردن میلگردها، با استفاده از دستگاه های مکانیکی، در کارخانه انجام می گردد.
• آرماتوربندی کاملاً مکانیکی: در این روش، تمامی مراحل با استفاده از دستگاه های پیشرفته و به طور خودکار انجام می شود تا در زمان، صرفه جویی شود.
مزایای آرماتوربندی
استفاده از آرماتور در بتن مزایای متعددی دارد که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• افزایش مقاومت فشاری و کششی بتن
• جلوگیری از ترک خوردگی و شکستگی بتن
• افزایش طول عمر سازه
• قابلیت شکل پذیری و انعطاف پذیری سازه
• مقاومت در برابر زلزله و آتش‌سوزی
معایب آرماتوربندی
در کنار مزایای فراوان، معایبی نیز دارد که عبارتند از:
۱.افزایش هزینه ساخت
• میلگرد یکی از مصالح اصلی در ساخت و ساز بتنی است و قیمت آن می تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌های پروژه را به خود اختصاص دهد.
• علاوه بر قیمت میلگرد، دستمزد کارگران ماهر آرماتوربند و هزینه های جانبی مانند حمل و نقل و ابزار آلات نیز بر هزینه نهایی آرماتوربندی تاثیر گذار است.
۲.افزایش وزن سازه
• استفاده از آرماتور در بتن، وزن سازه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
• این امر می تواند منجر به افزایش بار وارده بر فونداسیون و در نتیجه، نیاز به پی قوی تر و پر هزینه تر شود.
• همچنین، وزن زیاد سازه می تواند مشکلات دیگری مانند لرزش و نا پایداری را به همراه داشته باشد.
۳.پیچیدگی اجرا
• این کار فرآیندی ظریف و دقیق است که نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد.
• انجام نادرست آن می تواند منجر به ضعف سازه و بروز مشکلاتی مانند ترک خوردگی و شکستگی بتن شود.
• همچنین، نظارت بر صحت اجرای آن در پروژه های بزرگ، امری دشوار و پر هزینه است.
۴.خوردگی ناشی از رطوبت
• میلگردها از جنس فولاد هستند و در معرض خوردگی ناشی از رطوبت و عوامل شیمیایی قرار دارند.
• خوردگی میلگردها می تواند منجر به کاهش مقاومت و زوال تدریجی سازه شود.
• برای جلوگیری از خوردگی، از روش هایی مانند پوشش دهی میلگردها با استفاده از گالوانیزه یا اپوکسی استفاده می شود که این امر هزینه های اضافی را به پروژه تحمیل می کند.
۵.مشکلات زیست محیطی
• تولید فولاد برای ساخت میلگردها، با آلایندگی هوا و تخریب منابع طبیعی همراه است.
• همچنین، ضایعات میلگردها در محل پروژه می تواند به محیط زیست آسیب برساند.
۶.محدودیت در معماری
• استفاده از آن می تواند تا حدودی انعطاف پذیری معماران را در طراحی سازه محدود کند.
• وجود میلگردها در داخل بتن، مانع از ایجاد برخی از اشکال و هندسه های پیچیده در سازه می شود.
با در نظر گرفتن معایب و مزایای این حرفه مهم، می توان با انتخاب روش های مناسب و استفاده از مصالح با کیفیت، از این روش به طور بهینه برای ساخت و سازهای بتنی استفاده کرد.
۶.تفاوت آرماتور و میلگرد
در اصطلاح عام، آرماتور و میلگرد به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما در واقع تفاوت هایی بین این دو وجود دارد. آرماتور به میلگردی گفته می شود که دارای آج بوده و برای تقویت بتن به کار می رود. در حالی که میلگرد می تواند صاف یا آجدار باشد. تفاوت های کلیدی آرماتور و میلگرد عبارتند از:
• مرحله تولید : میلگرد در کارخانه تولید می شود، اما آرماتور در محل پروژه و طبق نقشه، از میلگرد خام ساخته می شود.
• کاربرد: میلگرد به تنهایی کاربرد ندارد و باید تبدیل به آرماتور شود.
• قیمت: به طور کلی قیمت آرماتور از میلگرد بیشتر است، زیرا فرآیند های اضافی مانند برش، خم و جوشکاری روی آن انجام شده است.
قیمت آرماتوربندی
قیمت این کار حرفه ای به عوامل مختلفی مانند نوع میلگرد، قیمت میلگرد، عیار فولاد، وزن میلگرد، دستمزد کارگر، نرخ حمل و نقل و … بستگی دارد. به طور کلی، قیمت آن به صورت متر مربع محاسبه می شود. شما می توانید همین حالا به وب سایت تخصصی آیهان سازه نوین مراجعه نموده و برای اطلاع از قیمت، از مهندسین ماهر در زمینه آرماتوربندی، فونداسیون، پل سازی، تونل،دیوار و قالب بندی و همچنین انجام پروژه های عمرانی و غیر عمرانی و صنعتی، مشاوره رایگان دریافت نمایید.
آرماتوربندی فونداسیون سوله
آرماتوربندی فونداسیون سوله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا باید بتواند وزن سنگین سوله و بارهای وارده بر آن را تحمل کند. در آن از میلگردهای با قطر بالا و شبکه های متراکم آرماتور استفاده می شود.
آرماتوربندی مخازن آب
مخازن آب به دلیل نگهداری مایعات، باید در برابر نفوذ آب و ترک خوردگی مقاوم باشند. به همین دلیل، آرماتوربندی مخازن آب با دقت و ظرافت خاصی انجام می شود. در این نوع آرماتوربندی از میلگردهای ضد زنگ و پوشش‌های محافظ استفاده می کنند.
آرماتوربندی دیوار حائل
دیوارهای حائل برای جلوگیری از ریزش خاک و لغزش زمین به کار می روند و نوع دیوارها باید به گونه ای باشد که بتواند در برابر فشار جانبی خاک مقاومت کند.
آرماتوربندی راه پله بتنی
راه پله های بتنی به دلیل تنش های کششی و فشاری که در آنها وجود دارد، نیاز به آرماتوربندی دقیق دارند که در راه پله های بتنی از میلگردهای طولی، عرضی و مایل استفاده می گردد.
آرماتوربندی پل
پل ها به دلیل دهانه های بلند و بارهای سنگین، از پیچیده ترین سازه ها هستند. در این روش، از انواع مختلف میلگرد، تیرهای فلزی و کابل های پیش تنیده استفاده می شود.
آرماتوربندی تونل
تونل ها به دلیل عبور از زیر زمین، نیاز به آرماتوربندی خاصی دارند تا در برابر فشار خاک و رانش زمین مقاوم باشند. در این کار، تونل ها از روش های مختلفی مانند طاقی، سگمنتی و لوله های فولادی استفاده می شود.
آرماتوربندی کانال
کانال ها برای انتقال آب در مسیرهای مختلف به کار می روند. آرماتوربندی کانال ها باید به گونه ای باشد که بتواند در برابر فشار آب و فرسایش ناشی از جریان آب مقاومت کند.
اجرای آرماتوربندی سقف چگونه است؟
آرماتوربندی سقف نیز مانند سایر بخش های سازه، از اهمیت بالایی برخوردار است و از میلگرد های طولی، عرضی و مایل استفاده می شود. میلگرد های طولی در جهت دهانه سقف قرار داده می شوند و وظیفه ی تحمل نیروهای کششی را بر عهده دارند. میلگرد های عرضی برای مهار کردن میلگرد های طولی و توزیع بار بین آنها به کار می روند. میلگرد های مایل نیز برای افزایش مقاومت سقف در برابر پیچش و برش استفاده می شوند. این کار، با توجه به نوع سقف (مانند دال، تیرچه بلوک و …) و ابعاد آن انجام می شود.