دیوارهای برشی به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی از ساختمان‌های بتنی شناخته می‌شوند که نقش اساسی در تحمل نیروهای جانبی، عمودی و نیروی زلزله دارند. این دیوارها نزدیک به مرکز ثقل ساختمان قرار می‌گیرند و اجرای صحیح و دقیق آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قالب بندی این دیوارها، یک فرآیند بسیار حساس است که نیازمند استفاده از تجهیزات مناسب و روش‌های دقیق برای ریختن بتن است.
در این مقاله به بررسی انواع روش‌های قالب بندی دیوار برشی، تجهیزات موردنیاز برای انجام این کار، نحوه انجام فرآیند قالب بندی و عواملی که بر قیمت و کیفیت نهایی آن تأثیر می‌گذارند، پرداخته خواهد شد.
معرفی و کاربرد دیوار برشی
دیوار برشی یک عنصر بسیار مهم است که به عنوان یک قطعه سازه‌ای استراتژیک، برای مقابله با بارهای جانبی نظیر باد و زلزله طراحی می‌شود. این دیوارها از قطعات برشی تشکیل شده و وظیفه اصلی آن‌ها خنثی کردن نیروهای جانبی وارد شده بر ساختمان است. با قرار گرفتن نزدیک به مرکز ثقل سازه، دیوارهای برشی توانایی انتقال بارهای ناشی از تغییرات غیرمنظم جنبش به سازه را دارند و به عنوان یک پیشگیر اساسی در مقابله با خطرات زلزله ارائه می‌شوند. به دلیل اهمیت استراتژیکی و تأثیر بالای آن‌ها بر کیفیت و ایمنی سازه، طراحی و اجرای صحیح دیوارهای برشی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
قالب بندی چوبی دیوار برشی
قالب بندی چوبی برای دیوارهای برشی در مهندسی سازه یک روش متداول است که برای ریختن بتن استفاده می‌شود. این نوع قالب بندی اغلب شامل استفاده از تخته‌های چوبی ساخته شده از مصالح چوبی با کیفیت بالا است که به دلیل انعطاف پذیری و قابلیت تغییر شکل آن‌ها، مناسب برای اجرای دقیق فرآیند قالب بندی هستند.
قالب‌های چوبی به طور معمول پس از تهیه و آماده سازی، به دقت در محل نصب می‌شوند تا شکل نهایی دیوار برشی بتواند به درستی شکل گیری کند. علاوه بر این، استفاده از قالب‌های چوبی می‌تواند هزینه‌های ساخت را کاهش دهد و زمان اجرا را بهبود بخشد؛ زیرا که این نوع قالب بندی اغلب قابل حمل و نصب آسان تری نسبت به قالب‌های فلزی دارد.
قالب بندی دیوار برشی با تسمه
قالب بندی دیوار برشی با استفاده از تسمه، یک روش پیشرفته در مهندسی سازه است که برای اجرای دقیق‌تر و سریع‌تر فرآیند قالب بندی استفاده می‌شود. تسمه‌های فلزی که به طور معمول از فولاد ساخته می‌شوند، به دلیل مقاومت بالا و توانایی انتقال بار فشاری بالا، مناسب برای استفاده در دیوارهای برشی هستند.
این تسمه‌ها اغلب به صورت عمودی در دیوارهای برشی نصب می‌شوند و باعث تقویت و بهبود عملکرد سازه در برابر بارهای جانبی نظیر زلزله می‌شوند. فرآیند قالب بندی با استفاده از تسمه‌ها معمولاً سریع‌تر و کارآمدتر است زیرا که نیاز به تعداد کمتری از قطعات قالب بندی دارد و می‌تواند زمان و هزینه‌های ساخت را کاهش دهد.
قالب بندی دیوار برشی یک طرفه
قالب بندی دیوارهای برشی یک طرفه یکی از مراحل بسیار حیاتی در اجرای سازه‌های بتنی است. این روش به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار بتن و همچنین سرعت بالای اجرا و قابلیت استفاده مکرر از قالب‌های پانل بزرگ‌تری استفاده می‌شود. قالب بندی دیوارهای یک طرفه زمانی انجام می‌شود که دسترسی به یک سوی دیوار ممکن نباشد یا نیازی به قالب بندی دوطرفه نباشد. در این روش، برای مهار فشار جانبی از بولت‌های مدفون در پی، بدنه دیوار، و فریم‌های کانتیلور و جک‌های خاص استفاده می‌شود. انجام این مراحل با توجه به پایداری، مهار فشار جانبی، ارتفاع دیوار و کیفیت اتصالات و قالب بتن بسیار حیاتی است.
قالب بندی دیوار برشی دو طرفه
برای قالب بندی دیوارهای برشی دو طرفه از سیستم قالب بندی به هم پیوسته مدولار استفاده می‌شود. این سیستم شامل پانل‌های قالب فلزی بزرگ است که برای استقامت بالا در برابر بتن طراحی شده‌اند و امکان نصب آسان در دو طرف دیوار را فراهم می‌کنند. پس از نصب، این سیستم به دلیل یکپارچگی با دیوار، جلوگیری می‌کند از جدا شدن یا تکان خوردن قالب‌ها از محل نصب. اجزاء اصلی قالب بندی شامل قالب مدولار با انواع سوراخدار و بدون سوراخ، پنل‌های سایز بزرگ، سولجر، پیم و قوه، بلت تمام رزوه، مهر بولت (خروسک)، واشر دو لوله و بولت عصایی، و گیر و لوله داربستی هستند، که هدفشان تضمین استقامت دیوار در برابر فشار بتن است.
نحوه قالب بندی دیوار برشی
به منظور قالب بندی دیوار برشی، ابتدا قالب‌ها را با استفاده از پین و گوه به صورت عمودی سوار یکدیگر می‌کنیم. سپس لوله‌های پولیکا را به اندازه ضخامت دیوار برشی ببریم و بولت‌ها را در آن‌ها قرار دهیم و به قالب‌های سوراخ دار وارد کنیم. برای جلوگیری از نزدیک شدن قالب‌های دو طرف دیوار هنگام بتن ریزی، از میان بولت استفاده می‌کنیم.
در مرحله بعد، پشت بندهای قالب را بسته و اتصال بولت به پشت بند را با واشر دولوله انجام می‌دهیم. در ارتفاع دیوار زیر ۲.۵ متر، از زوج لوله داربست به عنوان پشت بند عمودی و لوله تکی به عنوان پشت بند افقی استفاده می‌شود. اما اگر ارتفاع بیشتر از ۲.۵ متر باشد، از سولجر به عنوان پشت بند قائم استفاده می‌شود و با واشر تخت و مهره خروسکی به لوله‌های افقی و بولت‌ها بسته می‌شود.
نکات اجرایی قالب بندی دیوار برشی
نکات اجرایی برای قالب بندی دیوار برشی باید به دقت رعایت شوند. ابتدا باید از صحت و کیفیت آرماتوربندی مطمئن شویم و سپس به قالب بندی پرداخته شود. قبل از قالب بندی دیوار، ضروری است که مرز بین بتن قدیم و جدید در طبقات بالایی به طور کامل و دقیق تمیز شود تا اطمینان حاصل شود که ارتباط بین دو قسمت به درستی برقرار شود. در انتخاب مقطع سولجرها، باید به مقاومت خمشی مناسب با ارتفاع دیوار توجه شود تا از استحکام لازم برخوردار باشند.
تجهیزات لازم قالب بندی دیوار برشی
برای قالب بندی دیوار برشی بتنی، نیاز به تجهیزات متنوعی داریم که شامل قالب‌های بتن برای ایجاد شکل و ساختار دیوار، بولت‌های قالب بندی برای نگه داری قالب‌ها در موقعیت مناسب، واشرهای کاس جهت تقویت اتصالات، مهره‌های خروسکی برای ثبت قالب‌ها و اجزای دیگر، لوله‌های داربستی برای تنظیم و استحکام دهی به قالب‌ها، گیره‌های متوسط برای اتصال و ثبت موقعیت قالب‌ها، سولجرهای قالب بندی برای تقویت و استحکام دیوارها، و بولت‌های عصایی برای ایجاد اتصالات محکم بین اجزای قالب بندی.
عوامل موثر بر قیمت قالب بندی دیوار برشی
عوامل مختلفی وجود دارند که بر قیمت قالب بندی دیوار برشی تأثیر گذار هستند؛ از جمله نوع دیوار مورد نظر است. دیوارهای برشی می‌توانند به دو صورت دو طرفه و یک طرفه حائل قالب بندی شوند، که نحوه طراحی و قالب بندی آن‌ها به سه عامل اصلی وابسته است: ارتفاع دیوار، فشار وارده بر آن، و پایداری مورد نیاز برای ریختن بتن در دیوار. ارتفاع بالاتر یک دیوار برشی نیازمند قالب بندی پیچیده‌تر و مجهزتر است که می‌تواند به علت میزان مصالح مصرفی و زمان بیشتر برای نصب و تنظیم تجهیزات، هزینه‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد.