آرماتوربندی مرحله مهمی در ساخت فونداسیون سوله است که بر استحکام و پایداری سازه تاثیر به‌سزایی دارد. در این مقاله به بررسی اصول آرماتوربندی فونداسیون می‌پردازیم.
اصول آرماتوربندی فونداسیون
از اصلی‌ترین اصول آرماتوربندی فونداسیون، می‌توان به مواردی همچون تحلیل بار، انتخاب مصالح، فاصله و پوشش، چیدمان آرماتورها و استفاده از ورق‌های فولادی اشاره کرد. در درجه اول و قبل از هر کار دیگری، باید به تحلیل بارهای وارده بر فونداسیون پرداخت؛ بارهایی مانند بار مرده، بار زنده، بار باد، زلزله و … . به کمک این تحلیل می‌توان نوع و مقدار آرماتور را تحلیل کرده و سنجید. انتخاب صحیح مصالح، از مهمترین بخش‌های آرماتوربندی به شمار می‌آید. برای این کار، معمولاً میلگردهای فولادی با استانداردهای مشخص مانند A615 یا A706، از مناسب‌ترین موارد هستند.
قطر و نوع میلگردها، با توجه به نوع بار و شرایط محیطی انتخاب می‌شود. همچنین پوشش بتنی که بر روی آرماتور ریخته می‌شود، باید به میزان کافی بوده تا بتواند مانع زنگ‌زدگی و آسیب‌دیدگی میلگردها شود. همچنین رعایت فاصله بین آرماتورها اهمیت زیادی دارد؛ این فاصله باید مطابق با استانداردهای مربوطه (مثلاً Eurocode 2 یا ACI 318) باشد. نکته مهم دیگر در اصول آرماتوربندی فونداسیون، چیدمان میلگردها است که این چیدمان باید به شکل شبکهای باشد.
آرماتورهای افقی و عمودی در آرماتوربندی فونداسیون سوله ، معمولاً برای فونداسیون سوله استفاده می‌شوند. این آرماتورها در قسمت‌های تقاطع با یکدیگر جوش خورده و یا کمک مفتول‌های باری توان حفظ می‌شوند. علاوه بر آن، در برخی از موارد ممکن است نیاز به استفاده از ورق‌های فولادی باشد. این ورق‌ها به منظور تحمل بارهای جانبی و به عنوان یک آرماتور اضافی استفاده می‌شوند. به کارگیری ورق‌های فولادی، معمولاً به صورت افقی و عمودی است.
نکات ایمنی در اجرای آرماتوربندی فونداسیون سوله
آرماتوربندی فونداسیون سوله، مرحله مهمی در ساخت و ساز به شمار می‌آید که باید اصول آرماتوربندی فونداسیون انجام شود،که طی انجام آن، باید به نکات ایمنی توجه داشته باشید. از مهمترین این نکات، می‌توان به استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی (PPE)، ارزیابی و بازرسی محل کار، برنامه‌ریزی و مدیریت خطرات، نحوه صحیح حمل و نقل آرماتورها، رعایت فاصله‌های ایمنی، نظارت و کنترل و محافظت از آرماتورها اشاره کرد.
استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی:
از مهمترین نکات لازم برای آرماتوربندی فونداسیون سوله، استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی است؛ این تجهیزات شامل مواردی همچون هدست ایمنی، دستکش‌های ایمنی، کفش ایمنی و عینک محافظ می‌شوند کاربرد هدست ایمنی، برای جلوگیری از صدمات احتمالی ناشی از سقوط و برخورد اجسام سنگین است. همچنین ممکن است هنگام کار، بریدگی‌ها و زخم‌هایی در دست ایجاد شوند که ناشی از کار با آرماتورها هستند. برای جلوگیری از این موارد، باید از دستکش ایمنی استفاده کرد. کفش‌های ایمنی نیز از پاها در مقابل اجسام سنگین و خطرات این‌چنینی محافظت می‌کنند علاوه بر آن، خرده‌های فلزی می‌توانند به چشم آسیب برسانند که برای محافظت چشم‌ها باید از عینک محافظ استفاده کرد.
ارزیابی و بازرسی محل کار:
نکته بعدی برای اصول آرماتوربندی فونداسیون، ارزیابی و بازرسی محل کار است که باید به درستی انجام گیرد. این ارزیابی شامل دو بخش ارزیابی سطح زمین و بررسی تجهیزات می‌شود. برای اینکه از استحکام بستر و بروز خطرات احتمالی نظیر ریزش یا لغزش اطمینان حاصل کنیم، سطح زمین باید به درستی بررسی شود. همچنین ایمنی و شرایط مطلوب تمامی تجهیزات نظیر ابزارها و ماشین آلات، باید به خوبی ارزیابی شود.
برنامه‌ریزی و مدیریت خطرات:
مدیریت خطرات و برنامه‌ریزی برای آن، از دیگر نکات ضروری به شمار می‌آید. برای این کار در درجه اول، باید شناسایی خطرات را انجام داده و سپس برنامه‌های آموزشی لازم برای آن تدارک دیده شود. برنامه‌های آموزشی می‌توانند شامل کارگاه‌های آموزشی و آموزش روش‌های ایمنی و آشنایی با خطرات احتمالی باشند.
نحوه صحیح حمل و نقل آرماتورها:
برای حمل آرماتور، باید دقت عمل زیادی به عمل آورد. برای این کار باید از جرثقیل‌های مناسب استفاده کرده و از بستن بار به صورت محکم و اصولی، اطمینان حاصل کرد.
رعایت فاصله‌های ایمنی:
برای جلوگیری از برخورد کارگران به یکدیگر، فاصله اصولی بین آنها باید برای اصول آرماتوربندی فونداسیون رعایت شود. همچنین به دلیل وجود احتمال سقوط، باید فاصله از لبه‌ها نیز حفظ شود.
نظارت و کنترل:
نظارت و بازرسی از وضیعت آرماتوربندی، باید به طور منظم و مستمر انجام گیرد. همچنین هر نوع مشکل یا حادثه‌ای باید به طور دقیق گزارش شود.
محافظت از آرماتورها:
آرماتورها باید به طور دقیق محافظت شوند؛ این محافظت باید به صورت پوشش دادن آرماتورها از طریق نایلون یا وسایل دیگر، جلوگیری از رطوبت، زنگ‌زدگی و خرابی انجام گیرد.
استانداردهای مهم در اصول آرماتوربندی فونداسیون
برای آرماتوربندی فونداسیون سوله باید به استانداردهای ملی و بین‌المللی و اصول آرماتوربندی فونداسیون در این خصوص توجه داشت. یکی از مهمترین استانداردها در این زمینه، استاندارد ایران (ISIRI) است. در واقع در ایران برای انجام آرماتوربندی فونداسیون، استانداردهای ملی مانند استاندارد ۲۸۰۰ مورد توجه قرار می‌گیرد. این استاندارد به ساختمان‌های قابل ساخت در مناطق زلزله‌خیز مربوط می‌شود. همچنین در این استانداردها، بسیاری از الزامات فنی و کیفی آرماتورها و همچنین مصالح مورد استفاده، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
همچنین استاندارد ملی ۳۴۳۴، به آرماتورهای فولادی مربوط می‌شود. استاندارد دیگر، استانداردهای American Concrete Institute (ACI) است. این استاندارد، از مهمترین موارد در طراحی و اجرای سازه‌های بتنی و آرماتوربندی به شمار می‌آید. در استاندارد ACI، نکاتی مانند فاصله بین آرماتورها، نوع و سایز آنها، چگونگی جوشکاری و اتصال مورد توجه قرار می‌گیرد.
تکنیکهای آرماتوربندی در ساخت فونداسیون سوله
برای رعایت اصول آرماتوربندی فونداسیون آرماتوربندی از طریق تکنیکهای مختلفی انجام می‌گیرد؛ تکنیک‌هایی از جمله آرماتوربندی شبکهای، آرماتوربندی عمودی و افقی و استفاده از قالب‌های پیش ساخته. در تکنیک آرماتوربندی شبکهای، قرارگیری میلگردها بر روی هم، به صورت شبکهای و اتصال آنها به یکدیگر، به کمک سیم‌های مخصوص انجام می‌شود. مزیت این تکنیک این است که تنش‌ها به صورت یکنواخت در سطح فونداسیون توزیع و مانع ترک‌خوردگی می‌شود.
در تکنیک عمودی و افقی، نحوه قرارگیری میلگردها در فونداسیون به صورت عمودی و افقی است. این تکنیک در انجام اصول آرماتوربندی فونداسیون موجب می‌شود استحکام و مقاومت فونداسیون در برابر بارهای جانبی و عمودی افزایش یابد. برای بارهای عمودی، میلگردهای بزرگتر و برای بارهای افقی، میلگردهای کوچکتر کاربرد دارند. تکنیک دیگر، استفاده از قالب‌های پیش ساخته است؛ این قالب‌ها فرایند آرماتوربندی را سرعت می‌بخشند. همچنین به کمک این قالب‌ها می‌توان اشکال پیچیده‌تر و دقیق‌تری را برای فونداسیون ایجاد کرد. از تکنیک قالب‌های پیش ساخته، بیشتر برای پروژه‌های بزرگ و صنعتی نظیر سوله‌ها استفاده می‌شود.